- De reuzenpanda
- De ontdekking van de panda
- Uiterlijke kenmerken van de panda
- Waarom is een panda zwart wit?
- Waar de panda woont
- De panda als roofdier
- Met uitsterven bedreigd?
- Fokprogramma’s en voortplanting
- De pasgeboren panda
- Panda politiek
- Alles over panda’s
Zolang we ons kunnen herinneren, is de panda één van de meest populaire en geliefde dieren ter wereld. De reuzenpanda ziet er met zijn grote hoofd en ronde vormen dan ook erg knuffelbaar en zacht uit. Het is dan ook geen wonder dat dierentuinen zitten te springen om de komst van een panda. Ze trekken er jaarlijks veel bezoekers mee. Helaas komen panda’s vrij weinig voor, waar verschillende redenen voor zijn. Lees snel deze blog om alles te weten over dit bijzondere en zeldzame dier!
De reuzenpanda
Over het algemeen zijn er twee verschillende soorten panda’s te onderscheiden. We hebben het hier natuurlijk over de reuzenpanda en de kleinere, rode panda. Het woord panda is afgeleid van het Nepalees, waar het ‘’bamboe eter’’ betekent. In China, waar de het diervandaan komt, wordt de reuzenpanda ook wel ‘’grote katbeer’’ genoemd. De kleine rode panda wordt de ‘’kleine katbeer’’ genoemd vanwege hun uiterlijk. Doordat ze veel overeenkomsten hebben in hun uiterlijk dacht men vroeger dat ze verwant waren.
De rode panda
De rode panda, ook wel de kleine panda genoemd komt net als de reuzenpanda voor in gebieden in Azië. Hoewel men vroeger dat dat de kleine- en de reuzenpanda aan elkaar verwant waren, is de rode panda een familie op zichzelf. Wel hebben de twee panda’s veel overeenkomsten. De rode panda eet bijvoorbeeld ook veel bamboe, net als de reuzenpanda! De rode panda heeft ondanks zijn naam meer gelijkenissen met een wasbeer dan met een reuzenpanda. Het beestje wordt dan ook maar zo’n 55 tot 63 centimeter groot, waarbij zijn staart vrijwel even lang is als de rest van zijn lichaam.
Van beren leren kan
De grote panda, of reuzenpanda, behoort tot de familie Ursidae. Dit is een familie van zoogdieren in de orde van de carnivoren. Ja, dat lees je goed. Alhoewel de panda nu voornamelijk van bamboe leeft, stamt het dier af van een familie van carnivoren, vleeseters dus! De panda eet vandaag de dag eigenlijk alleen nog maar bamboe, omdat ze ook veel te traag zijn om achter andere dieren aan te gaan. Wij kennen de familie Ursidae beter onder een andere naam, namelijk beren. In totaal zijn er acht verschillende soorten beren op de wereld. Een overzicht van deze beren zie je hieronder.
- Bruine beer
- IJsbeer
- Aziatische zwarte beer
- Amerikaanse zwarte beer
- Maleise beer
- Lippenbeer
- Brilbeer
- Reuzenpanda
De ontdekking van de panda
De reuzenpanda is zo’n 3000 jaar geleden al voor het eerst genoemd in Aziatische geschriften. Zoals je je misschien kan voorstellen duurde het wat langer voordat wij als Europeanen het dier tegenkwamen. De Franse missionaris Armand David was de eerste Europeaan die over de panda leerde in 1869. Hij was een priester, zoöloog en botanist. Tijdens een onderzoek in opdracht van de Franse regering in China kreeg hij door een boer een zwart en wit gekleurde dierenvacht in zijn handen gedrukt waarvan hij de herkomst niet kon plaatsen.
Ailuropoda melanoleuca
Vastbesloten om meer over de panda te ontdekken, ging David samen met jagers op zoek. Dat gebeurde in de bergen van Baoxing in de provincie Sichuan. Uiteindelijk was hij de beer tegengekomen en noemde hem Ailuropoda melanoleuca. Deze wetenschappelijke naam betekent ‘’kattenvoet, zwart en wit’’. De panda in kwestie was helaas overleden voordat hij hem levend naar Parijs kon overbrengen. In 1870 is de eerste wetenschappelijke paper over het dier geschreven. Baoxing is vandaag de dag nog steeds populair als de thuishaven van de panda.
Uiterlijke kenmerken van de panda
Van alle beren die er zijn, wordt de panda ongetwijfeld als een van de meest aandoenlijke gezien. Dat is dan ook niet vreemd, want in verhouding is de kop van een panda veel groter dan die van andere beren. Ook het karakteristieke zwart witte uiterlijk maakt de panda erg geliefd. Alhoewel de panda er erg aaibaar uit ziet, kan hij zich prima verdedigen in een gevecht. Dat komt alleen zelden voor. De panda leeft namelijk over het algemeen alleen en heeft geen natuurlijke vijanden. Wat veel mensen niet weten, is dat de panda ook een staart heeft. Deze is echter vrij klein en goed verstopt door de lange haren van zijn vacht.
Hoe groot is een panda
Op vier poten heeft een volwassen panda heeft een schouderhoogte van 65 tot 70 centimeter. In de lengte kan een panda 150 tot 190 centimeter groot zijn. Dat is dus bijna twee meter! Zoals met veel diersoorten het geval is, zijn de mannetjes vaak groter en zwaarder dan de vrouwtjes. Vrouwelijke panda’s wegen tussen de 70 en 100 kilo. Een mannetjes panda kan wel tot 125 kilo wegen. Een pasgeboren panda weegt slechts 100 gram, wat hun moeder ongeveer 900 keer zo zwaar maakt!
Hoe oud wordt een panda
De meeste mensen hebben een panda alleen maar in het echt gezien in de dierentuin. Gemiddeld gezien worden de dieren zo’n 10 tot 15 jaar oud. In dierentuinen en centra waar er onderzoek wordt gedaan naar de panda’s worden ze vaak ouder. De oudste panda ter wereld, Xinxing, leefde in gevangenschap en is zelfs 38 jaar geworden.
Een zesde vinger
Zoals de meeste mensen weten, eet de panda voor 99% alleen bamboe. Heel soms komt het voor dat het dier een klein knaagdier eet, maar in veel gevallen zijn panda’s te langzaam om dit soort dieren te vangen. Het eten van bamboe kunnen ze zittend met één hand doen, dankzij een zogeheten zesde vinger. Eigenlijk is dit geen vinger, maar een vergroeiing van het polsbot. Deze vinger is dan ook dikker en heeft geen nagel. Zo wordt het erg makkelijk om bamboe te eten, en dat is maar goed ook. Een panda brengt namelijk maar liefst twee derde van zijn dag door met eten.
Waarom is een panda zwart wit?
De panda valt voor veel mensen onder ons niet te missen met zijn opvallende zwart en witte vacht. En dat is best vreemd, gezien het dier voornamelijk in bamboebossen voorkomt. Toch denken wetenschappers een reden te hebben gevonden voor deze opvallende combinatie van kleuren. Zij hebben elk deel van de vacht van de panda namelijk apart bekeken en vergeleken met andere beren en roofdieren en wat blijkt? De zwart witte kleurencombinatie is stiekem toch bedoeld als camouflage!
Sneeuw en schaduw
De zwarte kleuren van de panda zijn erg geschikt om de panda te verbergen in schaduwrijke gebieden. En daar heb je in een bos natuurlijk genoeg van. Daarnaast zijn panda’s ook wit omdat ze zo beter gecamoufleerd zijn in de sneeuw. De panda is namelijk door zijn dikke huid en vetlaag erg goed bestand tegen dit weer, wat in de winter in de gebergtes beslist niet overbodig is. In de winter trekt het dier overigens wel naar dalen, omdat het daar warmer is.
Mythische witte panda’s
Daarnaast bestaat er een oude legende die beweert dat de panda vroeger spierwit was. In het verhaal was er een jonge pandawelp die zich steeds bij de kudde schapen van een jonge herderin in de bergen voegde. Op een dag werd de jonge panda aangevallen, waarop het meisje de panda met haar eigen leven beschermd heeft. Dit heeft ze helaas niet overleefd. Op haar begrafenis bedekten verschillende diepbedroefde panda’s zich in as, zoals de gewoonte was. Door het afvegen van hun tranen kregen ze ook zwarte vlekken rondom hun ogen. Het verhaal gaat dat sindsdien alle panda’s zwart met wit zijn.
De ogen van de panda
Het is je vast wel eens opgevallen dat panda’s grote zwarte vlekken om hun ogen hebben. Als je niet uitgaat van de eerdergenoemde legenda, maar meer uitgaat van de wetenschap dan zijn er verschillende redenen voor de zwarte vlekken om de ogen. Uit onderzoek is gebleken dat de vlekken niet dienen als camouflage of bescherming, maar eerder voor communicatie en onderlinge identificatie. Panda’s kunnen elkaar door de vlekken herkennen, omdat de vlekken van elke panda anders zijn.
Waar de panda woont
Alhoewel de panda alleen op verschillende plekken in de gebergtes van China in het wild voorkomt waar de zee ver te zoeken is, zijn de dieren uitstekende zwemmers. De panda leeft voornamelijk op de grond, waar de beer niet erg snel is. Een volwassen panda kan een maximale snelheid behalen van 30 kilometer per uur. Ter vergelijking kunnen andere beren 65 kilometer per uur halen. Ook kan de panda in bomen klimmen, wat overigens over het algemeen ook niet erg snel gaat. Dit doen ze vaak alleen als ze gaan slapen.
De panda als roofdier
Veel mensen hadden dit waarschijnlijk niet verwacht, maar de panda is oorspronkelijk een roofdier. Dat blijkt onder andere uit de krachtige kaken die het dier heeft. Ook zien we dit terug in de lengte van het spijsverteringsstelsel. Carnivoren hebben namelijk een korter verteringsstelsel. Dat maakt de panda op het eerste gezicht niet erg geschikt voor het dieet dat hij sinds 2 of 4 miljoen jaar geleden heeft aangenomen. Een panda eet namelijk tussen de 12 en 40 kilo bamboe op een dag.
Bamboe als vleesvervanger
Doordat de panda bamboe eet, heeft hij geen winterslaap nodig. Bamboe is namelijk alle seizoenen verkrijgbaar. Een panda besteed gemiddeld 14 uur op een dag met het eten van bamboe, waar ook een hoop mest bij komt kijken. Zo kunnen ze tot wel 100 keer op een dag een grote boodschap doen. Er werd altijd gedacht dat bamboe niet erg voedzaam was, wat deels verklaart waarom de panda zoveel moet eten. Tegenwoordig wordt echter gedacht dat bamboe een uitstekende vleesvervanger is voor de geliefde beer.
Bestand tegen bamboe
De lengte van het spijsverteringskanaal van de panda is dus niet erg geschikt voor een planteneter. Gelukkig zijn andere delen van de panda beter op bamboe ingesteld. De plant is namelijk erg dik en houtachtig. Om splinters te voorkomen is de maagwand erg dik en gespierd. Ook de slokdarm heeft een dikke, hoornachtige laag. Tenslotte hebben ook de darmen een extra dikke slijmlaag ter bescherming. Zo is de panda toch een beetje bestand tegen bamboe!
Met uitsterven bedreigd?
Een van de andere redenen waarom de panda zo geliefd is, naast zijn uiterlijk, heeft alles te maken met het feit dat de panda vrij zeldzaam is. Hij komt namelijk alleen voor in China, waar de beer vroeger al veel territorium heeft moeten afstaan aan de mens. Mede hierdoor heeft de panda eerder de status van bedreigde diersoort gekregen. Dat heeft er ook toe geleid dat de panda in 1961 het logo werd van het Wereld Natuur Fonds dat ook wel bekend staat als het WNF.
Bekend van TV
Het logo van het WNF is gebaseerd op de panda Chi Chi, die op het moment in de ‘London Zoo’ verbleef. Sir Peter Scott, één van de oprichters van het natuur fonds, was hierdoor zo geïnspireerd dat hij een panda voor de eerste schetsen voor het logo heeft gebruikt. De panda is uiteraard een uitstekend voorbeeld van het belang van natuurbescherming. Daarnaast waren ook de zwart witte kleuren van de panda destijds erg handig voor het logo. Dit kon namelijk makkelijk in zwart wit worden afgedrukt.
Hoeveel panda’s zijn er?
In 2015 was er vastgesteld dat er nog 1.864 panda’s in het wild voorkomen in China. En dat aantal was schrikbarend laag. Dat is dan ook de reden dat er fokprogramma’s opgesteld zijn om ervoor te zorgen dat de panda niet uitsterft. Tijdens dezelfde telling werd er vastgesteld dat 600 panda’s in gevangenschap leefden. De bedoeling van de fokprogramma’s is onder andere om de panda populatie in de natuur weer te laten toenemen. Inmiddels is daar gelukkig een klein succes in behaald.
De panda als bedreigde diersoort
Alhoewel de panda geen natuurlijke vijanden heeft, werd deze toch met uitsterven bedreigd. Hier spelen verschillende aspecten een rol in. De mens heeft hier helaas een groot aandeel in gehad. Het territorium van de panda is door de jaren heen steeds kleiner geworden door toedoen van de mens. Daarnaast zijn er nog twee redenen te bedenken waarom panda’s een bedreigde diersoort zijn geworden:
- De panda is als vleeseter aangewezen op weinig voedzame bamboeplanten
- De kans op welpjes is vrij klein. Panda’s planten zich namelijk weinig voor
Een versnipperd territorium
Als het op de habitat van de panda aankomt, is er echter nog een probleem. Het territorium van het dier is steeds kleiner geworden en deze plekken liggen steeds verder uit elkaar. Zo wordt het moeilijker voor de panda om andere bamboebossen te bereiken. Bamboe sterft elke 30 tot 80 jaar af. Normaal gesproken zou de panda in deze gevallen simpelweg naar een ander bamboebos toe trekken. Door de mens is dat echter vrij lastig geworden, waardoor de beren dan geen eten meer hebben.
Fokprogramma’s en voortplanting
Van de verschillende redenen waarom de panda een bedreigde diersoort heeft kunnen worden, speelt ook de voortplanting een grote rol. Al met al zou je zelfs kunnen zeggen dat het dier misschien gedoemd was om uit te sterven. Een overzicht van deze redenen zie je hieronder.
- Panda’s staan erom bekend dat ze niet vaak paren
- Mannelijke panda’s hebben een klein geslachtsorgaan, waardoor paren lastiger gaat
- Vrouwelijke panda’s zijn tussen maart en mei maar een tot drie dagen vruchtbaar per jaar
- De panda leeft vaak alleen en de mannetjes moeten een vrouwtje zoeken tijdens het paarseizoen
- De kans dat een vrouwelijke panda een mannetje afwijst is erg groot
Het panda paarprobleem
Dit is dan ook de reden dat dierentuinen en onderzoekers samen naar verschillende manieren hebben gezocht om de panda in gevangenschap een handje op weg te helpen. En dat is hard nodig, gezien tijd een grote rol speelt. Tegenwoordig wordt er vooral gebruik gemaakt van kunstmatige inseminatie. Daarnaast krijgen de mannetjes een speciale training waarbij ze wordt geleerd om op hun achterpoten te staan om het paren makkelijker te maken. Tenslotte wordt er zelfs onderzocht of pandapornografie zou kunnen helpen om de mannetjes welwillender te maken.
Het Giant Panda Breeding Centre
Ook zijn er speciale fokcentra opgericht zoals het Giant Panda Breeding Centre in China. Deze kun je als toerist overigens ook bezoeken. Het doel van dit centrum is om panda’s te fokken en weer terug in het wild uit te zetten. De eerste successen zijn hier inmiddels al behaald, waardoor de panda niet langer meer met uitsterven bedreigd is. Panda’s worden, in de hoop op nageslacht, ook altijd in een koppel in dierentuinen gehouden. De geboorte van een panda is erg bijzonder en haalt altijd het nationale nieuws.
De pasgeboren panda
Daar komt ook nog eens bij dat de pasgeboren panda een hoop aandacht van de moeder vergt. Vooral in het begin verliest de moeder panda haar jong niet uit het oog. Dat is dan ook niet vreemd. De welpjes wegen bij geboorte namelijk maar 100 gram. Ook kunnen ze hun eigen warmte niet vasthouden, niet zien of horen en niet zelfstandig plassen of poepen. De moeder helpt met dat laatste door over hun buik te wrijven. Pas na drie of vier maanden kunnen de welpjes dit zelfstandig.
Van klein naar groot
Een pasgeboren panda drinkt maar liefst veertien keer per dag moedermelk. En dat is hard nodig omdat de kleine welp van 100 gram uiteindelijk verandert in een grote beer die tot wel 120 kilo kan wegen! Het is in de natuur erg bijzonder dat zo’n groot dier zulke kleine baby’s krijgt. Wetenschappers denken dat dit ook alles te maken heeft met het weinig voedzame bamboe dieet van de panda. Een zwangerschap kost veel energie, waardoor het voor de panda beter zou zijn om zich te focussen op de aanmaak van vet moedermelk.
Engelengeduld
Een pasgeboren panda is erg hulpbehoevend. Daarbij groeit het dier erg snel door al het moedermelk dat het drinkt. Binnen vier dagen na geboorte weegt de welp namelijk al vier keer zo veel. Door de constante aandacht die de kleine panda vraagt, is dus een hoop engelengeduld van de moeder nodig! Dit is waarschijnlijk ook de reden dat een panda andere jongen verstoot als ze er meer dan een krijgt. In dierentuinen worden de andere welpen daarom opgevangen door verzorgers.
- Een pasgeboren panda kan zijn eigen warmte niet vasthouden.
- Pas na twee maanden kan een panda zien en horen.
- Zelfstandig poepen en plassen kan pas na drie of vier maanden.
- Na vier maanden kan een panda zelfstandig lopen.
- Een pasgeboren panda drinkt veertien keer op een dag moedermelk.
- In het wild blijft een pandawelp anderhalf jaar bij zijn moeder.
Panda politiek
Inmiddels mag het duidelijk zijn dat de panda naast zacht en knuffelig ook nog eens een ontzettend bijzonder en zeldzaam dier is. Dat komt deels ook doordat de beer alleen in China voorkomt. Ook de Chinese politiek is dit niet ontgaan. Zo zijn er verschillende voorbeelden te noemen waarbij China de panda heeft ingezet om handelsrelaties met andere landen aan te halen. Dit wordt vaak gezien als een teken van goede wil en als een wens om de relatie tussen China en andere landen te versterken.
Pandadiplomatie
Dit fenomeen staat ook wel bekend als pandadiplomatie. Veel mensen denken dat de panda’s als een cadeau aan andere landen wordt gegeven. Niks is minder waar. De meeste panda’s die gebruikt worden als onderdeel van de pandadiplomatie, worden in een zekere zin geleased of gehuurd. Elke reuzenpanda in China heeft namelijk een Chinees paspoort en blijft daarom eigendom van China, met een paar uitzonderingen daargelaten. Ook het Ouwehands Dierenpark heeft dit in levende lijve ondervonden. Zij betalen maar liefst een miljoen euro per jaar voor hun twee reuzenpanda’s.
Een dure hobby
Het houden van panda’s is dus een dure hobby. Naast de huur die men voor de panda betaald, is er nog een reden waarom je flink in de buidel moet tasten voor een panda. Een panda kost maar liefst vier keer zoveel in onderhoud als een olifant. Het voedsel van de panda is erg moeilijk te vinden, tenzij je een bamboebos om de hoek hebt. De Amerikaanse dierentuin Zoo Atlanta heeft zelfs een heel team in dienst om de planten lokaal op te sporen en oogsten voor hun eigen paar panda’s.
Alles over panda’s
Dat was het dan, inmiddels weet je alles over panda’s! Er zijn dus redenen genoeg waarom de beer zo interessant is. We hebben het gehad over de Europese ontdekking van de panda, de uiterlijke kenmerken van de beer en waarom het dier met uitsterven bedreigd was. Ook hebben we het gehad over hoe mensen het panda paarprobleem proberen te tackelen, hoe pasgeboren panda’s zich ontwikkelen en waarom een carrière in de politiek ze ook niet zou misstaan. Probeer ze dus met je volgende dierentuinbezoek niet te missen!
